Een multifunctioneel dak vraagt om kennis van de verschillende systemen die daarbij een rol spelen. Samenwerking met en tussen de verschillende toeleveranciers is daarbij cruciaal. De daktuin van het Bolwerk in Muiden is daarvan een sprekend voorbeeld.
Op het terrein van de voormalige kruitfabriek in Muiden verrijst momenteel woongebied De Krijgsman. Het waterrijke gebied krijgt een prikkelende variatie aan bouwstijlen, binnen de contouren van het historische landschap. Een inmiddels voltooid project is het Bolwerk. Een klein, intiem complex met comfortabele appartementen. Op de halfopen binnenplaats bevindt zich een van de opvallendste elementen van het complex: een daktuin die als een oase van groen over het parkeerdek ligt, toegankelijk gemaakt met wandelpaden en terrasjes.
Ruimte is schaars, gebruik het dak
Reinald van Ommeren was als directeur van Loohorst Landscaping verantwoordelijk voor de aanleg van de daktuin. ‘Het Bolwerk is een eigentijds project’, vertelt hij. ‘Ruimte is schaars in Nederland, dus wordt bij bouwprojecten gezocht naar manieren om die ruimte multifunctioneel te kunnen gebruiken. Bij het Bolwerk is de parkeerruimte daarom halfondergronds aangelegd, met een betonnen afdekking. Bovenop het parkeerdek heb je dan de mogelijkheid om een daktuin aan te leggen.’
Engineering op het dak
De landschapsarchitect leverde een ontwerp voor de daktuin. ‘Het was vervolgens aan ons om te bepalen hoe we die het beste konden realiseren’, aldus van Ommeren. Eenvoudig was dat niet. De daktuin bestaat deels uit particuliere terrassen en deels uit een publiek gedeelte met begroeiing, looppaden en zitgedeeltes. ‘Dat betekent dat je met veel overgangen en afscheidingen te maken hebt. Daarnaast moet je bij de engineering rekening houden met wat je níet ziet: waterretentie, afwatering, bekabeling, de voedingsbodem voor de planten en ga zo maar door,’ vertelt van Ommeren.
Reinald van Ommeren (rechts) en Henk van Beurden op het daktuin van het Bolwerk
Technische aspecten
Een belangrijke schakel in het project is de bestrating. ‘Die moet een stijlvolle uitstraling hebben, passend bij de kwaliteit van de tuin’, zegt Van Ommeren. Maar er zijn volgens hem ook technische aspecten om rekening mee te houden, zoals gewicht en afwatering. ‘Dan wil je een leverancier met bewezen kennis en ervaring. Op basis van eerdere ervaringen zijn we zo bij Zoontjens terechtgekomen. Samen met andere leveranciers zijn zij in een vroeg traject bij het project betrokken, zodat we al tijdens de engineering gebruik konden maken van hun knowhow.’
Combinatie van beplanting en verharding
Henk van Beurden was als projectleider voor Zoontjens betrokken bij de planning en uitvoering van de Bolwerk-daktuin. Een leuk project om te doen met een strak ontwerp in combinatie met een gevarieerde invulling van de tuin. Van Beurden: ‘De verharding loopt als kaarsrechte lijnen door alle zones en overgangen, langs planten, bomen, grindzones en cortenstalen bakken.’ Om dat zo te houden, ook wanneer het een en ander gaat groeien en bloeien, maakt Zoontjens gebruik van een randzonesysteem. ‘Dat houdt de tegels stevig op hun plek en biedt tegelijkertijd de hovenier de ruimte om voor de beplanting een eigen systeem van randopsluiting te gebruiken.’
Ophogen
Het randzone systeem is onderdeel van het DNS-systeem, oftewel het ophoogsysteem, waar op de tegels rusten. ‘Het DNS-systeem is cruciaal voor een daktuin’, weet van Beurden. ‘Het zorgt er niet alleen voor dat je de tegels precies op de juiste hoogte kunt plaatsen, maar is ook belangrijk voor afwatering, bereikbaarheid van onderliggende bekabeling en het compenseren van het dakafschot.’
Twee kleuren
Voor de tegels viel de keuze op de Dreen®Magna, waarbij van twee verschillende kleuren gebruik werd gemaakt. Light grey voor de particuliere terrassen van de bewoners en Black voor de gezamenlijke gedeeltes. ‘Dat geeft de bewoners met een eigen terras de nodige intimiteit en het gevoel van een eigen erf’, aldus Van Beurden.
Waterretentie
Bij dit project schakelde Loohorst ook Optigrün in. Zij zorgden onder meer voor de drainage- en bufferlagen waarop het substraat voor de beplanting wordt geplaatst. ‘Bijzonder aan dit project waren vooral al die “gekke” overgangen’, zegt Henk Vlijm, directeur van Optigrün Nederland. ‘Dat was technisch best ingewikkeld en vraagt om een goede afstemming. Met de hovenier, maar ook met andere toeleveranciers.’
Vroeg met elkaar om tafel
Met Zoontjens heeft Optigrün in dat opzicht goede ervaringen. ‘We werken graag met Zoontjens. Onze werkwijze is heel vergelijkbaar: beide willen we het liefst zo vroeg mogelijk bij een project betrokken worden. Je kunt dan bespreken wat technisch haalbaar is en hoe je dat binnen het gegeven budget kunt uitvoeren. Dat verkleint de faalkans en voorkomt dus vervelende verrassingen achteraf.’
Multifunctioneel dakgebruik is de toekomst
Vlijm ziet op dat gebied positieve ontwikkelingen. ‘De daktuin wordt ook in Nederland nu snel volwassen. Multifunctioneel dakgebruik is van een trend is naar een must gegaan. Het is ondenkbaar dat er bij nieuwbouw niet meer wordt nagedacht over dakgebruik in termen van zonnepanelen, waterretentie, begroeiing, looppaden of recreatiezones. En meestal een combinatie van dat alles. Gedegen kennis bij alle betrokken partners is dan cruciaal.’
Prachtig eindresultaat
Maar hoe complex het hele daktuinsysteem soms ook is, de gebruikers hoeven daar niets van te merken, vindt Van Ommeren. ‘Die zien gewoon een heerlijke tuin met terrasjes waarin ze kunnen ontspannen, recreëren, werken of gezellig met elkaar tijd doorbrengen. We weten dat mooie natuur een sfeer van onderlinge verbinding stimuleert. Hier in Muiden is dat met dit multifunctionele dak uitstekend gelukt.’
Bekijk de video
Het Bolwerk
Muiden
