“De gemiddelde Rotterdammer heeft geen idee wat er kan met een dak”

Hoogleraar transitiekunde Jan Rotmans is sinds eind vorige
eeuw voorvechter van het benutten van daken. Een aantal jaren geleden heeft hij het onderwerp opzijgelegd. “De ontwikkelingen gingen me veel te langzaam. Ik dacht: het gebeurt toch wel,
maar waarschijnlijk pas over tien tot twintig jaar.” Nu ziet hij een kanteling in Rotterdam. “Het dak is heel lang gezien als een eindpunt; een ding om regen en wind buiten te houden. Langzaam dringt door dat het een vertrekpunt is met legio mogelijkheden.”

Jan leerde in 1995-1997 in New York dat een dak een ontwikkelplatform is waarop je alles kunt doen wat ook op de grond kan. “Ik hield kantoor in het gebouw van de Verenigde Naties op de 27e verdieping. Op de daken om me heen zag ik van alles gebeuren. Ze werden gebruikt als fundament om de hoogte in te bouwen. Er werden volop nieuwe functies aan toegevoegd, zoals energieopwekking en landbouw. Er werd op gefeest, er werden tv-opnames gemaakt en modeshows gegeven; ik heb op de catwalks op het dak de meest ravissante dames zien paraderen.
En heren.”

Speelsheid

Als er één stad is in Nederland met kansen voor daken, is het wel Rotterdam, betoogt Jan. “Eén, omdat Rotterdam de meeste daken heeft. Twee, omdat je hier de daken onderling kunt verbinden en zo de mensen kunt verbinden met de gebouwen. Daardoor kun je de stad de menselijke maat teruggeven die ze is kwijtgeraakt door alle hoogbouw schots en scheef door elkaar. En drie, omdat je met de daken speelsheid kunt toevoegen aan de stad. Rotterdam is op het eerste gezicht een vrij harde stad, die kil en afstandelijk aandoet. De daken kunnen een “tweede blik” op de stad bieden. The Suicide Club op het dak van het Groot Handelsgebouw is zo’n speelse plek. Maar er is bijna niemand die het kent. De DakAkker op het Schieblock is er ook zo één. Veel te weinig Rotterdammers weten dat ze daar groenten kweken op het dak.”

Bemoedigend

In Rotterdam is de afgelopen acht jaar 100.000 m² dak ‘groen’ gemaakt om regenwateroverlast op straat te voorkomen en fijnstof op te vangen. “Dat maakt Rotterdam kampioen van Nederland. Ook internationaal zijn we koploper. Maar op een totaal van 14,5 miljoen m² plat dak in de stad is 100.000 m² nog geen 0,7%. Het is een bemoedigend begin, maar laten we nou niet doen alsof het begrip groene daken leeft in de stad. De gemiddelde Rotterdammer heeft geen idee wat er kan op een dak. Om meters te maken is het zaak de daken van de mensen te maken. Die moeten we enthousiast maken door te laten zien waaróm de daken moeten worden ontwikkeld. Architecten moeten ontwerpen maken die laten zien hoe de daken er aan kunnen bijdragen de stad leuker, aantrekkelijker en multifunctioneler te maken. De wet- en regelgeving moeten op de schop, want er zijn nu geen regels voor daken. En daken moeten onderdeel worden van het onderwijs om deskundigen op te leiden voor de toekomst. Want nu gebruiken we alleen nog de lengte en de breedte van de stad, maar over 25 jaar gebruiken we ook de hoogte. Dan vliegen er drones en vliegende auto’s tussen de daken.”

Bovenstaand artikel komt uit Het Rotterdamse Dakenboek, nieuw gebruik van dak en stad, van de Rotterdamse schrijver en gids Esther Wienese. Het Rotterdamse Dakenboek is een informatief en inspirerend boek over wat er allemaal wordt gedaan met platte daken in Rotterdam en wat de ambities voor de stad zijn. Zoontjens deelt de mening van hoogleraar Rotmans. Wij denken dat niet alleen voor Rotterdammers de mogelijkheden en het gebruik van het dak onbekend terrein is, maar dat dit geldt voor veel meer stedelingen in Nederland. Daken maken de stad aantrekkelijker en leuker en zorgen voor meer leefruimte, ze moeten gebruikt worden. Use the roof!

Het Rotterdamse Dakenboek is verkrijgbaar via nai010 uitgevers. De Engelse vertaling (Rotterdam Rooftops, taking resilience to a higher level), is hier te bestellen.